Şanogerê kurd Sadeghî: Bingeha şanoyê demokrasî ye

  • rojane
  • 09:08 24 Nîsan 2024
  • |

AMED - Şanogerê navdar ê kurd Ghotbedîn Sadeghî ku beşdarî 9’emîn Mîhrîcana Şanoyê ya Amedê bû, diyar kir ku demokrasî bingeha şanoyê ye û şano hêman û semboleke sereke ya modernîteyê ye.

9’emîn Mîhrîcana Şanoyê ya Amedê ku bi pêşengtiya Şanoya Bajêr a Amedê tê lidarxistin, bi bernameyên têr û tije berdewam dike. Mîhrîcana ku bi dirûşmeya “Bi Hebûna xwe, bi Xwebûna xwe” dest pê kir, wê heta 27’ê mehê bidome. Li gelek bajaran û 3 aliyên Kurdistanê komên şanoyê û kesayetên di warê hunerê de bi nav û deng in beşdarî mîhrîcanê dibin. Yek jî wan kesan şanoger, sînemager û mamosteyê hunerê Ghotbedîn Sadeghî ye ku ji bajarê Sînê yê rojhilatê Kurdistanê ye. Sadeghî, şanogerekî kurd e û di warê şanoyê de xwedî zanistiyeke bilind e. 
 
Sadeghî, hem rewşa şanoya kurdî ya Rojhilat hem jî ya giştî ji AJansa Mezopotamyayê (MA) re nirxand.
 
Sadeghî, li bajarê Tehranê li Zanîngeha Hunerê lîsansa xwe kiriye û zanîngeh weke şagirtê herî serkeftî yê di dewra xwe de qedandiye. Mastir û doktoraya xwe jî li bajarê Starzbûrgê ya Fransayê xelas kiriye. Berî ku biçe Fransayê weke şanoger û rexnegirê şanoyê perwerdehî daye zarokan. Sadeghî, yekemîn kesê ku li Îran û rojhilatê Kurdistanê perwerdehiya şanoyê daye zarokan e.
 
REWŞA ŞANOYA ROJHILATÊ WEKE 3 QONAXAN VEGOT
 
Sadeghî behsa rewşa şanoya kurdî ya li Rojhilatê kir û bi lêv kir ku gava ew ji Fransayê vedigere welêt rewşa şanoya kurdî xerab bû. Sadeghî, rewşa şanoya kurdî ya wê demê weke 3 qonaxan bi lêv kir û wiha berdewam kir: “Qonaxa yekemîn şanoya Komara Kurdistanê bû ku demeke gelekî kêm hat lîstin. Qonaxa duyemîn Şoreşa Îslamî ya Îranê bû ku piştî Komara Kurdistanê belav dibe, pirtûk, muzîka kurdî hwd. tê qedexekirin. Piştî Şoreşa Îslamî dîsa yek û yek li Seqiz, Mihabad, Sîne hwd. kurd dest bi şanoyê dikin. Lê ev destpêkirin bi awayekî nedomdar bû. Qonaxa sêyemîn jî ew e ku ev 25 salên dawî li Rojhilat şanoya kurdî bi awayekî domdar tê lîstin. Berê li bajarên kurdan jî şano bi farisî dihat lîstin.”
 
BANDORA BÛYERÊN SIYASÎ YA LI SER ŞANOYÊ
 
Sadeghî bal kişand ser bandora bûyerên siyasî yên li ser şanoyê û da zanîn ku yekemîn şanoya kurdî ya li Rojhilatê hatiye lîstin di sala 1935’an de li sukê Sinê bû. Sadeghî, destnîşan kir ku hinek şagirtên kurd jî di nava mizgeftan de şano lîstine û wiha dirêj kir: “Piştî guhertina rejîma Îranê demekî gelek kin şanoya kurdî hat lîstin. Piştre hikumetê hertişt hilgirt bin desthilata xwe û dîsa şanoya kurdî hat qedexe kirin. Piştî karesata Helepçeyê li bajarê Merîvanê bi hinceta vê karesatê şano hatin lîstin û ji rojhilatê Kurdistanê gelek komên şanoyê tev li bûn. Vê yekê 5-6 sal berdewam kir û piştre ev bernameya Helepçeyê bi dawî bû.”
 
LI ROJHILAT Û ÎRANÊ MÎHRÎCANÊN ŞANOYÊ
 
Bi domdarî Sadeghî bi bîr xist ku piştî xelasbûna Bernameya Helepçeyê vê carê dîsa li Merîvanê Mîhrîcana Şanoyê ya Kolan dest pê kir. Sadeghî bi lêv kir ku niha Mîhrîcana Şanoyê ya Kolan, mîhrîcana herî mezin ya Asyayê ye û gelek komên şanoyê û şanoger ji derveyî welat jî tev li vê mîhrîcanê dibin. Sadeghî, bi domdarî ev tişt gotin: “Di heman demê de li Seqizê ev 16-17 sal in Mîhrîcana Şanoya Kurdî heye û ez weke damezrînerekî di her dû mîhrîcanan de jî bi wan re bûm. Karên wan ên fermî li Tehranê tev min bi rê ve dibir ku ew mîhrîcan bikaribin karê xwe bimeşînin. Niha ev her du mîhrîcan jî bûne têgehek li rojhilatê Kurdistanê û ji bo ku hunermendên her çar parçeyên welêt hev nas bikin bûye platformek.”
 
‘RÊZA CIVAKA ME YA JI BO BIRYARÊN TAKEKESÎ NÎNE’
 
Sadeghî şanoya kurdî ya giştî jî nirxand û da zanîn ku niha li gorî wî rewşa şanoya kurdî baş e. Sadeghî diyar kir ku çanda medenî ankû ya bajarbûyînê di nava kurdan de hêj nû ye, lewma fikra modern di nava kurdan de rûneniştiye. Sadeghî, anî ziman ku bingeha şanoyê demokrasî ye û wiha dirêjî da axaftina xwe: “Ji ber ku bingeha şanoyê demokrasî ye, şano yek ji hêman û sembolek sereke ya modernîteyê ye. Lewma tevlibûna gelê kurd ya şanoyê kêm e. Ez li gorî welatên derdorê dibêjim baş e, ez şanoya kurdî nikarim bi welatên Ewropayê re mukayese bikim. Weke mînak, bajarê Silêmaniyê yê başûrê Kurdistanê cihekî yekem e ji bo çand û hunerê. Lê hêj jî miletê me di mijara şanoyê de girtî ne û nahêlin ciwanên wan bi şanoyê re eleqedar bibin. Civaka me hêj jî nahêle ku mirovek takekesî biryara xwe bide û vîna wê/wî qebûl nakin.”
 
‘MIROV DIKARE PROBLEMÊN CIVAKÊ BI ŞANOYÊ RAGIHÎNIN’
 
Sadeghî di berdewamiya axaftina xwe de rola serhildanên kurdan ya li ser şanoyê vegot û da zanîn ku bi serhildanan dixwazin motîvasyonekê di gel de çêbikin. Sadeghî, anî ziman ku ji ber vê yekê serhildan û geşedanên siyasî li ser şanoyê bandoreke mezin dike û mirov dikare problemên di nava civakê de bi rêya şanoyê ragihînin.
 
MA / Bazîd Evren
 
 

Sernavên din

12/05/2024
09:04 Li girtiyê 31 sal in di girtîgehê de ye doza 'heqareta li serokkomar' hat vekirin
09:04 Yekitiya Ekolojiyê civiya: Li dijî qirkirinê banga têkoşîna hevpar
09:02 Tûrnûvaya Futbolê ya Gulistan Dokû dest pê dike: Armanc 100 tîm
09:02 Midûriyeta Girtîgehan berpirsiyarî xist stuyê cendirmeyan
09:00 Rojnameger Silêman Ehmed ev 201 roj in li ku ye?
09:00 Girtiyên siyasî 168 roj in bi daxwaza azadiya Abdullah Ocalan di çalakiyê de ne
09:00 12'Ê GULANA 2024'AN
08:54 Ji bo 19 bajaran hişyariya barana zêde hate kirin
11/05/2024
22:04 Hozan Mizgîn li ser gora xwe hat bibîranîn
19:13 Lêgerîna edaletê ya Şenyaşarê di roja 100’emîn de ye
18:59 Li Colemêrgê teqîna cismekî kesek birîndar bû
16:43 Jinan ji CPT’yê re name şandin
16:26 Li 3 bajaran ji bo berdana girtiyên nexweş bang hate kirin
15:36 Şaredarê AKP’î ji şîrketa şaredariyê her meh 33 hezar lîre mûçe girtî ye
15:24 Artêşa Israilê beriya êrîşa Refahê daxuyanî da
15:16 Îşkenceya li Şakranê hate şermezarkirin
15:05 Rêxistinên kedê êrişa li dijî DEM Partiyê şermezar kirin
14:44 Komxebata Weşanên Kurd dest pê kir
14:38 Xizmên windayan li 3 bajaran aqûbeta windayan pirsîn
14:32 Ji bo Halîl û Kasim Alpsoy edalet xwestin
14:00 ‘Dema Ocalan diaxive pêşî li çareseriyê vedibe’
13:19 ARÎ DER: Em ê jiyana azad bi zimanê azad ava bikin
12:25 Yekitiya Ekolojiyê li Amedê civiya
12:21 Malbata girtî: Yên dibêjin 'Tecrîd tune' bila li girtîgehan binerin
12:06 Derket holê ku jina 7 sal in winda bû hatiye qetilkirin
11:42 Ji bo 29 bajaran hişyariya bahoz û barîna baranê
11:11 DFG’ê ji bo Ehmed daxuyanî da: PDK bi helwesta xwe sûc dike divê Ehmed berd e
10:43 Di qezayên faîlên wan diyar de 25 zarokan jiyana xwe ji dest dan
10:05 Parêzera Abdullah Ocalan: Tirkiye biryarên NY'yê yên tedbîrê îhlal dike
09:19 Sehafên Dîlokê serfetihê jî nakin
09:16 Ji rojnameger Silêman Ehmed 200 roj in tu agahî nayên girtin
09:15 Çalakiya bi daxwaza azadiya Abdullah Ocalan di roja 167'emîn de didome
09:09 Rêveberê ARSÎSA'yê Acar: Divê 365 rojên salê kurdî be
09:07 Alîkarê Dîrektorê IPI Grîffen: Li hemberî rojnamegerên kurd 'taciza darazê' heye
09:04 Gurbuz: Ne tecrîd, divê em behsa azadiyê bikin
09:03 Qeyûmê Amedê berî ku biçe 267 kîlo çerez xwariye!
09:00 ROJEVA 11'Ê GULANA 2024'AN
00:18 Konsera Rastak rastî eleqeyeke mezin hat
10/05/2024
20:28 Mîhrîcana Fîlman a Jinan dest pê kir
20:25 Ji xwendekarên zanîngehê piştgirî ji bo Şenyaşarê
20:08 Li Colemêrgê 7 kes hat binçavkirin, ji 2 kesan re hepsa malê hat dayîn
16:41 Rojnameger Celal Başlangiç li Stenbolê hat bibîranîn
16:19 Li Wanê bernameya Cejna Zimanê Kurdî hate aşkerekirin
16:10 Doza şantaj û tecawiza li dijî zarokê ya li Îdirê hate taloqkirin
16:00 Xizmên girtiyan: Divê tecrîdê bê rakirin, daxwaz bên qebûlkirin
15:38 Artêşa Îsraîlê Refah dorpêç kir: 110 hezar kes ji cihê xwe bûn
15:34 Parêzeran li bûlwara qeza lê çêbûyî bang kirin
15:04 Bertek nîşanî qirkirina daran a li Dêrsimê dan
13:56 ÎSÎG: Di meha nîsanê de 163 karkeran jiyana xwe ji dest dan
13:40 Mamoste li dijî tundiyê li qadan e
13:24 Îdianameya 9 rojnamevanan pêşkeşî dadgehê hate kirin
13:21 Li gorî TUÎK’ê bêkarî ji sedî 0,1 kêm bû
13:17 Celal Başlangiç hate definkirin
12:36 Li Girtîgeha Hejmara 2’yan a Amedê gelek girtî hatin sewqkirin
12:27 Ji Dadgeha Bilind biryara ‘Qanûna Sansurê’: Cezayê rojnamevan Aygul hate xerakirin
12:09 Welatiyê çûbû pincarî mirî hate dîtin
12:03 Malbatan ji bo hevdîtina li Îmraliyê serlêdan kirin
11:55 Ekolojîst ji bo diyarkirina xeta têkoşînê ya nû li Amedê dicivin
11:45 Di 13 pirsan de Nobeta Edaletê ya Emîne Şenyaşar
11:24 Tîryakî: Qeyûman bi hezaran kes ne li gorî ûsûlê girtine kar
11:05 Dogan: Dê biryara Doza Kompasê ya Kobanê girîng be
10:44 Ji bo girtina Turk ê bi milyonan lîre ji şaredariyan qezenc kirî gilî hat kirin
10:23 Wekîlên li Licikê lêkolîn kirin: Sedî bi sed paşguhkirin heye
10:09 Di nava 3 salan de herî kêm berdana 384 girtiyan hate astengkirin
09:31 Rejîma Îranê kolberek qetil kir
09:16 Ji bo kurdan nas bikin hatin Amedê
09:14 ‘Têkoşîna Hozan Mizgîn dê di hunera kurdî de bijî'
09:10 Tûrnûvaya fûtbolê ya Gulistan Dokû: Ciwan li dijî şerê taybet li qadê ne
09:06 Çalakiya bi daxwaza azadiya Abdullah Ocalan didome
09:03 Ji rojnameger Silêman Ehmed 199 roj in tu agahî nayên girtin
09:02 Li girtiyan îşkenceya 'lêgerîna nava dev'
09:01 Navenda Çand û Hunerê ya Eyşe Şan 6 polên zimanê kurdî vedike
09:00 ROJEVA 10’Ê GULANA 2024’AN
09/05/2024
19:38 Sara Kaya hat tahliyekirin
18:43 Deklerasyona 15’ê Gulanê hat eşkerekirin
16:47 Ji bo pêşbirka çîrokan a Huseyîn Denîz serlêdana dawî sibê ye
16:16 Parêzeran ji bo hevdîtina li Îmraliyê dîsa serlêdan kirin
15:38 Êrişên li dijî DEM Partiyê hatin şermezarkirin: Em ji çeteyan natirsin
15:37 Kekê Begît ê êrişî avahiya DEM Partiyê kiribû hate girtin
14:52 Bernameya merasîma kûpayê ya Amedsporê diyar bû
14:30 Di hefteyekê de 4 kolber hatin qetilkirin
14:10 Baskê çalakiya ‘Deng bide azadiyê’ yê Wanê sibe dest pê dike
13:40 Li Xezayê hejmara miriyan gihişt 35 hezaran
13:31 Wênesaz Doganê beraet kir
13:23 Bertek nîşanî binçavkirinan dan: Dê têkoşîna me ya birêxistinkirî bi ser keve
13:22 Hejmara miriyên lêhiya li Brezîlyayê derket 100 kesan
12:35 Qeydên ‘Dia, Beyt û Semahan’ dê piştî 21 salan bên weşandin
12:34 Di doza 20 rojnamegeran de tevdîra kontrola edlî nehat rakirin
11:58 Ceza li xebatkarên Ozgurlukçu Demokrasiyê hate birîn
11:32 Fîlozof Morîn: Divê ji bo azadiya Abdullah Ocalan têbikoşin
11:17 Rastak sibe li Amedê konserê li dar dixe
11:16 DEM Partî: Divê ji bo kesên astengdar serferberî were destpêkirin
11:09 ‘700 hezar mamoste weke keda erzan tên bikaranîn’
10:51 Ketina çiyayên Cûdî û Gabarê ji bo 15 rojan hate qedexekirin
10:42 Kavala: Jinûvedarizandin yek ji rêgeza sereke ya hiqûqê ye
10:17 Ji ber gotina ‘Dîktator Erdogan’ ceza dan xwendekarê lîseyê
10:16 Li 10 bajaran 72 kes hatin binçavkirin
10:10 Saziyeke li ser şopa NÇM’ê: JÎN Art tê vekirin
10:09 Li Bêrecûkê cara duyemîn êrişî avahiya DEM Partiyê hate kirin
09:29 ‘Rojnamegerê’ bi milyonan lîre ji qeyûman qezenc kirî niha tetîkkêşiyê dike