İran’a sınır Ağrı'nın Doğubayazıt ilçesi Kızılkaya köyünde sınır ticareti yapan 5 gencin 2 Ağustos’ta İran askerleri tarafından taranması sonucunda Haşem Tilaver yaşamını yitirmiş, 4 genç ise İran askerleri tarafından gözaltına alınmıştı. Halkların Demokratik Partisi (HDP) Ağrı Milletvekili Abdullah Koç, 5 Ağustos’ta konuyu Meclis gündemine taşıyarak, Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu’na sordu.

 

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) “Yaşam Hakkı” ve Anayasa’nın 17’nci Maddesi’ni (Kişinin dokunulmazlığı, maddi ve manevi varlığı) hatırlatan Koç, Çavuşoğlu’nun yanıtlaması talebiyle şu soruları yöneltmişti:

 

“* İran devleti tarafından yapılan bu katliam nedeniyle bakanlığınızca bir girişimde bulundunuz mu? Bulunmadıysanız, yaşama hakkının ihlalinin söz konusu olduğu, uluslararası sözleşmelerden doğan yükümlülüklerin yerine getirilmesi için bir girişimde bulunacak mısınız?

 

* Katliamı yapan İran askerlerinin yargılanması için, İran devleti tarafından bir soruşturma başlatılmış mıdır? Soruşturma başlatılmadıysa, İran devletine resmi düzeyde bir temasta bulanmayı düşünüyor musunuz? Soruşturmanın derhal başlatılması için bir girişimde bulunacak mısınız?

 

* Katliamı yapanlar hakkında Türkiye’de ilgili makamlar tarafından bir soruşturma açılmış mı? Açılmadıysa bunun nedenlerini kamuoyu ile paylaşacak mısınız?

 

* Söz konusu olan sınır ticaretinde, 2002-2019 yılları arasında kaç kişi katliama uğradı? Bu katliamları yapan sorumlulardan kaçı yargı önünde hesap verdi?

 

* Halkın varlığını bu denli yok sayan, bu hukuk dışı katliamların son bulması için bakanlığınızca bir girişim olacak mı?

 

* Bakanlığınızca bu katliamın aydınlatılması ve gözaltına alınan 4 gencin serbest bırakılması için diplomatik bir girişimde bulundunuz mu veya bulunacak mısınız?”

 

BAKANLIK TAZMİNAT YETİNDİ

 

4 ay sonra cevap veren Bakanlık, Tilaver’in ölümüyle ilgili İran’la görüşme yapıldığını söyledi. Vatandaşların hak ve hukukunun korunmasının temel öncelikleri olduğunu ileri süren Bakanlık, İran ile yapılan görüşmelerde sadece Tilaver ailesine ödenmek üzere tazminat talebinde bulunulduğu belirtildi. 

 

Bakanlık, ayrıca olay sırasında İran askerleri tarafından gözaltına alınan 4 kişinin yapılan görüşmeler sonucunda serbest bırakılarak, Türkiye’ye döndüklerini ifade etti. 

 

KOÇ: CİDDİYETSİZLİK

 

Tilaver’in öldürülmesinin “cinayet” olduğunu dile getiren HDP’li Koç, Bakanlık cevabına tepki gösterdi. Ölümün uluslararası alanda suç teşkil ettiğinin altını çizen Koç, Bakanlık’ın tazminatla sınırlı kalmasını “Ciddiyetsizlik” olarak değerlendirerek, ceza hukuk açısından araştırılması gerektiğini söyledi. 

 

‘İKİNCİ HUKUK DEVREDE’

 

Türkiye’de benzer ölümlerde uygulanan cezasızlık politikalarının İran içinde uygulandığını ifade eden Koç, “Kürde reva görülen budur. Yoksul edilen bir halk var. Öldürsünler ama parayı versinler, anlayışıdır. Töre usulü, kan parası veriliyor. Ancak cezai sorumluluk açısından takip edilmiyor. Bu şekilde ölümler meşrulaştırılıyor. Cezasızlık politikasının ‘İran’ versiyonudur. Söz konusu Kürt olunca cezasızlık politikası devreye giriyor. Yani ikinci hukuk devreye giriyor. Roboski’de olduğu gibi Tilaver’in ölümünde de aynı yaklaşım söz konusu” dedi. 

 

Koç, konunun hukuki boyutuyla takipçisi olacaklarını söyledi. 

 

MA / Özgür Paksoy